U današnje vreme teško bi se pronašao pojedinac koji tokom jedno svog prosečnog dana ne učini bar jedan prekršaj bilo to prekoračenje brzine, prelazak kolovoza van pešačkog prelaza, koriščenje mobilnog telefona tokom vožnje i slično, a čak i najupćeniji pravnici nisu u stanju da isprate sve propise koji sadrže prekršaje.

Neretko se, zato, dešava da se prekršaj učini i nesvesno.

U ovom tekstu pokušaćemo da objasnimo prekršajni postupak iz našeg ugla – ugla branioca u prekršajnom postupku, oslanjajući se na zakon o prekršajima – budući da predstavlja jedan od najčešćih sudskih postupaka sa kojima se građani susreću.

Prekršajni postupak: zvanična statistika

Prema zvaničnoj statistici, u Republici Srbiji svake godine se pokrene preko 10.000 novih prekršajnih postupaka, što potvrđuje tezu da je, u proseku, svaki građanin bar jednom u životu imao dodira sa prekršajnim sudom ili da je učestvovao u prekršajnom postupku.

Kako je zakonom regulisan prekršajni postupak?

Prekršajni postupak u Republici Srbiji je regulisan Zakonom o prekršajima koji se odnosi na pojam prekršaja, odgovornost ali i pravnu proceduru koja se primenjuje u slučajevima kada je učinjen prekršaj.

Zakon suvo definiše prekršaj kao protivpravno delo koje je zakonom ili drugim propisom određeno kao prekršaj i za koje je propisana prekršajna sankcija, a najčešći prekršaji sa kojim se susrećemo u praksi jesu prekršaji u saobraćaju.

Treba istaći da prekršaji nisu isto što i krivična dela, odnosno da postoji razlika između prekršajnog dela i krivičnog dela. Sve razlike ova dva odvojena pojma potiču od početne, glavne razlike koja se ogleda u stepenu društvene opasnosti. Tako, krivična dela su one radnje koje su naročito opasne po društvo i pojedinca i kojima se “napadaju” najosnovnije i najvažnije društvene vrednosti, dok su kao prekršaj predviđene one radnje koje su, same po sebi, znatno niže društvene opasnosti, odnosno koje su usmerene na dobra i vrednosti koje su manjeg društvenog značaja.

Stanovište je naših advokata i naše advokatske kancelarije da je, nažalost, Zakon o prekršajima nedovoljno regulisao materiju prekršajnog postupka, budući da smo se sreli sa nizom problema u praksi, a najviše ih je vezano za pravo na odbranu okrivljenog odnosno učinioca prekršaja.

Imajući u vidu ogroman broj predmeta na godišnjem nivou, valja zapamtiti da uloga prekršajnog suda nije da pronađe istinu, već da brzo zatvori predmet i okonča postupak. Mnogi procesni alati stoje na raspolaganju prekršajnom sudu da izgebne da čuje priču i stranu okrivljenog i obezbeđuju mu mogućnost da osudi I bez da vidi navodnog učinioca, pa je za potpunu i najbolju zaštitu pravu na odbranu okrivljenog, po pravilu, neophodno kontaktirati advokata.

Samo utvrđivanje postojanja prekršaja se vrši od strane nadležnih organa, kao što su policija, inspekcije ili druge službe koje su ovlašćene za pokretanje prekršajnog postupka.

Pokretanje postupka protiv prekršaja u praksi

U praksi se pokazalo da službe, odnosno organi koji imaju ovu vrstu ovlašćenja, na pogrešan način ili u pogrešnoj formi pokreću postupke, odnosno da u pogrešnoj formi izdaju prekršajne naloge ili da u pogrešnoj formi podnose zahteve za pokretanje prekršajnog postupka. Budući da se najčešće izdaju prekršajni nalozi , u daljem tekstu ćemo se osvrnuti upravo na prekršajne naloge.

Šta je to prekršajni nalog?

Građani se najviše susreću sa prekršajnim nalozima i u najvećem brojem slučajeva misle da su primanjem ili preuzimanjem prekršajnog naloga od strane ovlašćenog službenog lica (npr policajca) ,, kažnjeni,,, što je naravno daleko od istine.

Nažalost ili na sreću građana, postupak se ne završava tu i prekršajni nalog nije ,,kazna,, kako je to pogrešno prihvaćeno u narodu.

Prekršajni nalog se izdaje u nekoliko slučajeva, kada službeno lice neposrednim opažanjem utvrdi da je učinjen prekršaj, uvidom u podatke i inspekcijskim nadzorom. Drugim rečima, prekršajni nalog predstavlja konstataciju nekog službenog lica da je, prema njegovom mišljenju, učinjen prekršaj, a za koji je propisana novčana kazna u tačnom, fiksnom iznosu.

Ono što je veoma bitno za sve čitaoce ovog teksta jeste da izdavanjem prekršajnog naloga nije nastala kazna niti sankcija. Izbor je lica kojem je prekršajni nalog izdat da izabere da li će se sa mišljenjem službenog lica koje je izdalo nalog saglasiti, pa platiti novčani iznos naznačen u prekršajnom nalogu (pri čemu, ukoliko se po nalogu postupi u roku od 8 dana, plaća se polovina iznosa naznačenog u nalogu), dok, s druge strane, lice može da se ne saglasi sa navodom i mišljenjem službenog lica koje je nalog izdalo. U drugom slučaju, po prijemu prekršajnog naloga, primalac istog (okrivljeni) može u roku od 8 dana da podnese prekršajnom sudu zahtev za sudsko odlučivanje, ukoliko isti smatra da je nepravedno okrivljen za prekršaj koji mu se stavlja na teret putem prekršajnog naloga.

Sudsko odlučivanje

Predajom potpisanog prekršajnog naloga u Prekršajni sud, smatraće se da ste podneli zahtev za sudsko odlučivanje. Zahtev za sudsko odlučivanje možete podneti sami ili preko advokata, ali u oba slučajeva je bitno da znate da prekršajni nalog mora piti potpisan od strane lica koje je kontrolisano odnosno protiv kojeg je izdat prekršajni nalog.

Tako, suprotno opštem mišljenju u našem narodu, potpisivanjem prekršajnog naloga ne priznaje se odgovornost! Uloga je prekršajnog suda da oceni da li je konstatacija služenog lica o postojanju prekršaja bila osnovana i ispravna ili ne, te da da svoj sud o odgovornosti na strani okrivljenog.

Kada kontaktirati advokata u slučaju prekršaja?

Nakon predatog zahteva za sudsko odlučivanje, Prekršajni sud će vas pozvati putem pismenog poziva da se izjasnite na okolnosti vezane za postupak koji ste pokrenuli te da iznesete svoju odbranu ukoliko smatrate da niste učinili prekršaj koji vam se stavlja na teret, a imajući u vidu da se radi o kompleksnim pravnim pitanjima, u takvim slučajevima je najbolje da kontaktirate svog advokata.

Angažovanjem advokata, koji bi na stručan način izneo vašu odbranu, obezbeđujuje se adekvatna, profesionalna, kompetentna i efektivna zaštita prava na odbranu, kao okrivljenog u prekršajnom postupku, te povećava šanse da, nakon sprovedenog prekršajnog postupka, budete oslobođeni prekršajne odgovornosti.

Autor teksta je advokat Nikola Čepić. Stanovišta izražena u ovom tekstu su mišljenja autora, a ne nužno ostalih advokata i advokatskih pripravnika advokatske kancelarije i isti ne mogu biti pozvani na odgovornost za izraženo mišljenje autora